Mưa lớn gây ngập diện rộng, hạ tầng thoát nước đối diện nhiều thách thức
29/08/2025
Trong 3 ngày từ 25-27/8/2025, Thủ đô Hà Nội hứng trận mưa đặc biệt lớn với lượng mưa dày đặc chỉ trong vòng 12 giờ. Lượng mưa lớn khiến nhiều tuyến đường, khu dân cư chìm trong biển nước, gây đình trệ giao thông và ảnh hưởng nặng nề đến sinh hoạt của người dân.
Theo quy hoạch, hệ thống thoát nước Hà Nội hiện mới cơ bản đáp ứng cho khu vực 4 quận nội thành cũ (Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng). Những khu vực phát triển sau như Tây Hồ, Cầu Giấy, Nam Từ Liêm, Hoàng Mai… vẫn còn thiếu đồng bộ, nhiều nơi chưa có hệ thống thoát nước hoàn chỉnh. Bên cạnh đó, tình trạng san lấp ao hồ, thu hẹp diện tích tự nhiên thấm nước trong quá trình đô thị hóa cũng khiến khả năng điều tiết và tiêu thoát nước bị suy giảm nghiêm trọng. Trận mưa vừa qua đã vượt quá ngưỡng chịu tải của hệ thống. Với hạ tầng hiện tại, chỉ cần mưa lớn kéo dài, việc phát sinh úng ngập là khó tránh khỏi.
Ngay khi có thông tin dự báo về tình hình diễn biến thời tiết và khi có mưa lớn xảy ra, Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội và các đơn vị duy trì thoát nước đã triển khai đồng loạt nhiều biện pháp: hạ thấp mực nước các hồ điều hòa như Thành Công, Giảng Võ, Yên Sở; vận hành toàn bộ công suất các trạm bơm lớn (Yên Sở, Đồng Bông, Tây Mỗ, Thanh Liệt…) để tiêu thoát nước cho khu vực nội thành; bố trí lực lượng túc trực tại các điểm xung yếu, kịp thời khơi thông hố ga, cửa xả, hạn chế tình trạng tắc nghẽn dòng chảy và tăng cường nhân lực dọn rác, khơi thông miệng cống, tránh tình trạng rác thải cản trở việc tiêu thoát.
Cùng lúc, Công ty TNHH MTV Đầu tư phát triển thủy lợi Sông Nhuệ và Công ty Thủy lợi Hà Nội đã vận hành liên tục các trạm bơm tiêu úng tại cửa ngõ phía Tây và phía Nam thành phố, hỗ trợ thoát nước cho các tuyến đường trục lớn.
Nhờ các biện pháp đồng bộ, nhiều điểm ngập trên các tuyến phố lớn đã cơ bản được xử lý sau 3–4 giờ mưa ngừng, tập trung chủ yếu ở lưu vực Tô Lịch do đã được đầu tư cơ bản hoàn thiện theo quy hoạch. Các lưu vực Sông Nhuệ, Long Biên do các dự án đầu tư thoát nước theo quy hoạch vẫn đang triển khai nên chủ yếu thoát theo hình thức tự chảy, phụ thuộc hoàn toàn vào mực nước các sông Nhuệ, sông Cầu Bây nên khi mực nước các sông cao, việc tiêu thoát nước sẽ chậm. Do đó, một số điểm úng ngập rút chậm khi mưa lớn kéo dài, gây quá tải hệ thống như Phạm Văn Đồng, Phùng Hưng, Nguyễn Xiển, Xa La, Võ Chí Công, Cổ Linh - Đàm Quang Trung…
Theo kế hoạch, Thành phố đang chuẩn bị triển khai dự án Đầu tư xây dựng chống ngập cục bộ cho một số điểm thuộc khu vực nội đô để xử lý các điểm úng ngập trọng yếu. Các hạng mục chính gồm: thay thế và mở rộng cống thoát nước tại các tuyến phố cũ; xây dựng mới và nâng công suất các trạm bơm tiêu; cải tạo, nạo vét kênh mương tiêu thoát; đồng thời kết nối đồng bộ giữa các lưu vực thoát nước hiện có. Đây được xem là bước đi cấp thiết nhằm từng bước giảm thiểu tình trạng ngập lụt mỗi khi mưa lớn.
Giới chuyên môn cũng cho rằng ngoài việc đầu tư hạ tầng cứng, Hà Nội cần chú trọng giải pháp “hạ tầng xanh” như tăng diện tích mặt thấm, giữ lại và cải tạo hồ điều hòa, trồng cây xanh đô thị, kết hợp với quản lý quy hoạch xây dựng chặt chẽ. Mỗi khu đô thị mới cần có hệ thống thoát nước riêng biệt, đồng bộ với mạng lưới chung trước khi đưa vào khai thác.
Mặc dù các giải pháp ứng phó khẩn cấp đã giúp giảm thiểu phần nào tác động của đợt mưa lớn vừa qua, song thực tế cho thấy hệ thống thoát nước của Thành phố vẫn còn nhiều hạn chế. Việc khắc phục úng ngập không thể thực hiện trong “một sớm một chiều” mà đòi hỏi một chiến lược lâu dài, đồng bộ giữa hạ tầng kỹ thuật, quy hoạch đô thị và quản lý môi trường.
Với sự vào cuộc của Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật thành phố Hà Nội và sự phối hợp của các công ty thoát nước, thủy lợi, môi trường, Hà Nội đang từng bước xây dựng nền tảng quản lý úng ngập theo hướng chuyên nghiệp và chủ động hơn. Đây sẽ là nền tảng để Thủ đô tiến tới một hệ thống thoát nước hiện đại, giảm dần tình trạng “mưa là ngập” vốn đã trở thành nỗi lo kéo dài của hàng triệu người dân đô thị.